Rekreacija i redovna fizička aktivnost jedan su od bitnih stubova zdravog načina života. Oko toga sigurno nema dvojbe, ali da bi dali prave i željene efekte neophodno je znati i pridržavati se nekih pravila važnih u bavljenju sportskim aktivnostima i treniranju.
Očuvanje mišića i zglobno-koštanog sistema osnova su pozitivnog dejstva redovne fizičke aktivnosti, jer samo tako rekreacija ima dobar učinak na sveukupno zdravlje. Kako voditi računa o mišićima pre i posle treninga pitali smo Marka Milojevića, master profesora fizičkog vaspitanja i sporta, i Aleksandra Ružića, diplomiranog profesora fizičkog vaspitanja i sporta.
-Tokom mišićnog rada dolazi do niza metaboličkih procesa, kao što su sinteza i resinteza mišićnih proteina, nagomilavanje mlečne kiseline, smanjenje depoa glikogena, depolarizacija membranskog potencijala… – objašnjava Milojević. – Pri intenzitetima treninga od 75-80 posto VO2max, koji može da traje najviše sat i po, signifikantno se smanjuje sadržaj glikogena u mišiću i to je ograničavajući faktor za izdržljivost. Kada se zalihe glikogena u mišiću potpuno isprazne, povećana količina glukoze iz krvi ulazi u ćelije. Ako se posle rada ne uzima hrana, brzina popunjavanja rezervi glikogena je dva i po do tri puta sporija nego kada se uzima hrana bogata ugljenim hidratima u dovoljnim količinama. To, naravno, zavisi od tipa treninga, kao i cilja, naročito kada je reč o rekreativnom vežbanju, gde se zalihe glikogena vrlo retko iscrpe. Od trajanja i intenziteta mišićnog rada kao i stepena utreniranosti zavisi koliko će se mlečne kiseline nagomilati, a shodno tome i vreme oporavka, to jest vreme potrebno da se mlečna kiselina otkloni, tačnije vrati na nivo od pre treninga.
Zato je po Milojevićevim rečima pred trening vrlo važno zagrevanje čitavog organizma (mišića, tetiva, ligamenata, zglobova, kardiovaskularnog i respiratornog sistema) jer priprema telo za predstojeće napore kako bi se trening što efikasnije i kvalitetnije odradio, a ima i značajnu ulogu u prevenciji nastanka povreda. -Uz adekvatno zagrevanje, koje mora biti u skladu s vrstom i intenzitetom treninga, korišćenje gelova sa zagrevajućim efektom doprinosi boljoj perifernoj i površinskoj cirkulaciji tkiva – objašnjava Milojević. – Na taj način se stvara bolji osećaj zagrejanosti mišića i pripremljenosti za trening. Ovaj osećaj nije zanemarujući, jer psihička komponenta je naročito važna u pristupu treningu.
Čak i povrede nisu samo posledica lošeg zagrevanja ili treninga, već neretko i lošeg psihofizičkog stanja sportiste ili rekreativca. Kako kaže Aleksandar Ružić, gel utiče na raspon pokreta jer trenutno otklanja bol nastao zbog istegnuća ili neke druge povrede, nakon čega se može povećati obim pokreta. Ipak, od presudnog značaja za velike amplitude pokreta jeste vežbanje gipkosti kao zasebne motoričke sposobnosti. – S obzirom na to da se upala mišića definiše kao bol nastao usled mikrotraume mišićnih vlakana prilikom intenzivnih mišićnih kontrakcija, pravilnim rastezanjem u kombinaciji s gelovima koji sadrže supstance što potpomažu bolju cirkulaciju i regeneraciju mišićnog tkiva, može se ublažiti predstojeća upala mišića – naglašava Ružić. – Cilj je da krv iz jetre, očišćena od produkata nastalih treningom, što pre dođe do mišića i na taj način potpomogne oporavak. Značajnu ulogu u ovom procesu imaju ledene kade i krio saune.
Zahvaljujući kliničkim ispitivanjima, pokazalo se da su, zavisno od sadržaja aktivnih supstanci, neki biljni gelovi korisniji i delotvorniji pre a drugi posle treninga. Oni koji se koriste pre fizičke aktivnosti, kada se mišići zagrevaju, treba da imaju efekat zagrevanja, čime se mogućnost povrede ili istegnuća mišića svodi na minimum. Njihov sastav ubrzava cirkulaciju, širi krvne sudove i poboljšava raspon pokreta. Na taj način se smanjuje mogućnost istegnuća mišića i tetiva kao i drugih povreda, pruža više kiseonika aktiviranim mišićima i povećava njihovu izdržljivost. Gelovi koji se koriste za aktivan oporavak napetih mišića nakon vežbanja smanjuju mogućnost upale mišića, umanjuju osećaj napetosti i nelagodnosti i, zapravo, relaksiraju telo posle fizičkog napora.
Masažeri
Po rečima Marka Milojevića i Aleksandra Ružića, aplikacija gelova pomoću masažera doprinosi boljoj prokrvljenosti mišića.Samim tim ošenja ostaju čiste. Učestalost upotrebe zavisi od opšteg stanja, utreniranosti, povrede i trebalo bi da se sprovodi u konsultaciji s fizioterapeutom.
Nauka i tradicionalna iskustva
Istraživanja farmaceuta i lekara, ali i viševekovna tradicionalna fitoterapeutska praksa, potvrdili su da su nakon fizičke aktivnosti najdelotvorniji gelovi koji sadrže vitalizujući kreatin-kofeinski kompleks i taurin sa ekstraktima biljaka kao što su arnika, gavez, đavolja kandža, divlji kesten, list vinove loze, kamfor i mentol.